Page 8 - ChemLife Sayı 30

8 CHEMLIFE KIMYA VE TEKNOLOJILERI GAZETESI PLASTIK TEKNOLOJILERI

LABORATUVARLAR TEK KULLANIMLIK

PLASTİKLERDEN UZAKLAŞABİLİR Mİ?

Tek kullanımlık plastiklere alterna- TÜM BU PLASTİK ATIKLAR ve tasarlarken ambalajlamayı en atık yönetimi prosedürü ile top-
tifler bulmak, bilim insanları için hiç ÖNLENEBİLİR Mİ? aza indiren satıcıları da seçebilir- lanmaktadır. Safavi bunun yerine,
kolay olmayacak. Ancak biz insan- ler. Plastiklerin azaltılmasının bir biyomedikal araştırmalarda kullanı-
lar, alışkanlıklarımızı değiştirmeyi Bir zamanlar ucuz, hafif, temiz ve başka yaklaşımı da ortak paylaşım lan pipet uçlarının, dezenfekte ya-
başarabilirsek bir umudumuz ola- mucize malzeme olarak kabul edi- havuzu oluşturmak. Örneğin, bilim pılıp atıldığında geri dönüşüm sü-
bilir! len plastik, şimdi birçok kişi tarafın- insanları toplu olarak kimyasal sa- reçlerine girebileceğini öngörüyor.
dan ciddi bir çevre sorunu olarak tın alarak ve diğer laboratuvarlar-
İşte bu insanlardan biri, Avrupa görülüyor. Bu görüş, bazı üniversi- la paylaşarak kullandıkları reaktif
Moleküler Biyoloji Laboratuvarı’n- telerin plastik kullanım politikala- şişelerinin sayısını azaltabilir. Mi-
da doktora öğrencisi olan Samant- rını yeniden düşünmelerine neden chigan Üniversitesi’nin kullandığı
ha Seah. Samantha, laboratuva- oluyor. İngiltere’deki Leeds Üni- ChEM Yeniden Kullanma Programı,
rında günlük kullandığı plastik ve versitesi, tek kullanımlık plastikleri laboratuvarların birbirleri ile kulla-
nitril eldiven atık miktarını merak tamamen üniversiteden uzak tut- nılmayan malzemelere ücretsiz ola-
etti ve günlük atık miktarını hesap- mak için iddialı bir taahhütte bulu- rak paylaşmalarını sağlar. Paylaşım GERİ DÖNÜŞÜM
ladığında çok şaşkındı; tam 230 gr. nan birçok üniversiteden biri. sistemi, kimyasallar ve ekipmanın
Bu da yılda, yaklaşık 60 kg’lık atık yanı sıra pipetleme aksesuarları ve Plastiklerin geri dönüşümü genel-
demekti. Ancak plastik bardaklara ve ça- konik santrifüj tüpleri gibi malze- likle fiziksel bir işlemdir. Geri dö-
tal-bıçak takımına alternatifler bu- meler içerir. nüşüm merkezleri plastikleri yıkar,
Samantha, ne kadar plastiğin labo- lunabilirken, laboratuvardaki tek öğütür ve daha sonra yeni ürünler
ratuvarlardaki çöp kutularına atıl- kullanımlık ürünlerin değiştirilmesi YENİDEN KULLANMAK oluşturmak için eritir. Bu merkez-
dığını ölçmeye çalışan ilk kişi değil. o kadarda basit değildir. Örneğin, ler, tek bir plastik türü içermek için
2015 yılında Exeter Üniversitesi’n- hücre kültürü için plastik petri Laboratuvarda plastiği yeniden her geri dönüşüm akışına ihtiyaç
den bir ekip, araştırma laboratu- kaplarının camlarla değiştirilme- kullanmak söz konusu olduğunda, duyar ve çapraz kontaminasyon bir
varında bir yılda ne kadar plastik si mantıklı gibi görünebilir; ancak önemli bir engel var: Kirlenme. Pek sorun olabilir. Ancak kimyasal veya
atık üretildiğini tahmin etmek için cam kapları kullanmanın maliyeti çok laboratuvar için özellikle biyo- biyolojik kirlenme laboratuvar plas-
hesaplama yaptı. Sonuç 5.5 milyon plastik kaplarınkinden yaklaşık 30 lojik olanlarda, kontaminasyondan tiklerinin geri dönüşümünde başka
tonun üzerindeydi (Nature 2015, kat daha fazladır. kaçınmak ve çalışmayı steril tut- sorunlar meydana getirir. Plastik
DOI: 10.1038 / 528479c). Araştır- mak inanılmaz derecede önemlidir. atıkların laboratuvarlardan atılması
macılar, tahminlerini kendi biyobi- University College London’da Ancak, kontaminasyonun daha az bile bu kontaminasyonla uğraşmayı
lim departmanından gelen tahmin- (UCL) laboratuvar danışmanı olan sorun yarattığı diğer laboratuvarlar gerektirir. Atıkların bazen kimyasal
lere dayandırdıklarını açıkladı. Martin Farley; “Bilimde sürdürü- için araştırmacılar, çalışmalarında maddelerle yıkanması veya yakıl-
lebilirliği artırmak için araştırmacı- malzemelerini tekrar kullanmaya ması gereken bir çöp depolama
Bilimsel araştırmaların küresel tek larla işbirliği içinde çalışmalıyız” di- özen gösterebilirler. alanına veya uzman bir taşıma şir-
kullanımlık plastik tüketimine ne yor. UCL ayrıca laboratuvarlardaki ketine gönderilmeden önce otok-
kadar katkıda bulunduğuna dair iyi çevresel uygulamalar için yeni, Ali Safavi tarafından 2014 yılında lavlanması gerekir.
daha kesin rakamlar günümüzde bağımsız bir standart olan Labo- kurulan laboratuvar ekipmanları
halen net değildir. ratuvar Verimliliği Değerlendirme firması Grenova, tek kullanımlık Plastikler kirlenmemiş olsa bile
Çerçevesinin (LEAF) geliştiricisidir. olması planlanan pipet uçlarını birçok yerel tesis veya geri dönü-
Samantha’ ın bu çabası, eLife Standart, laboratuvar kullanıcıla- alıp onları tekrar kullanmak üzere şüm yüklenicisi, kontaminasyon
Sciences Publications dergisi ile rının laboratuvardaki atık, enerji, yıkayıp sterilize edebilen yıkama konusundaki endişelerinden dolayı
çalışan bir grup genç araştırma- plastik ve suyu azaltmalarını önerir. sistemleri üretmektedir. Makine, genel geri dönüşüm için laboratu-
cı tarafından başlatılan bir sosyal Program, İngiltere’deki birçok üni- pipet uçları için özelleştirilebilir bir vardan malzeme almakta tereddüt
medya kampanyasının parçasıydı. versitede 2018-19 eğitim dönemi bulaşık makinesine benziyor. Kul- ediyor. Kirlenme ile ilgili endişeler,
Kampanya, dünya çapındaki bilim yılı boyunca uygulandı ve ikinci lanıcılar kendi ipuçlarıyla yükler ve bilim insanlarının laboratuvardaki
insanlarının tek kullanımlık plastiği faaliyet yılına başladı. Katılımcılar; daha sonra hangi temizleme reak- plastikleri geri dönüştürmelerini
ne kadar kullanıldığını göstermeyi standardın karşılanmasındaki per- tifinin kullanılacağını veya ıslanma, bile önler. Edinburgh Üniversitesi
amaçlıyordu. formanslarına bağlı olarak bronz, ultraviyole ışık ışınımı mı yoksa geçtiğimiz günlerde bilim insanları-
gümüş veya altın statü kazanmak- sonikasyon adımları mı olacağını nı araştırdı ve %75’inin bazı plastik
tadır. belirtir. Farklı kullanıcılar, pipet uç- türlerini geri dönüştürdüğünü bil-
larının kütle spektrometrisi veya dirirken, çoğu geri dönüştürmeleri-
UCL, tüm çalışmalarının temelini toksikoloji ve immünoloji analizleri ne “izin verilmediğini” söyledi.
3 ana konu üzerine kuruyor: dahil olmak üzere farklı laboratu-
Azaltmak, Yeniden Kullanmak ve Geri var teknikleri için yeterince temiz Beş yıl önce Edinburgh Üniversitesi
Dönüştürmek. olması için yıkama protokollerini Kimya Fakültesi, tek kullanımlık nitril
optimize edebilir. Safavi, 2015’ten eldivenleri geri dönüştüren “Kimberly-
AZALTMAK bu yana, akademi ve endüstrideki Clark” programına katılan ilk Avrupa
laboratuvarların 93 milyon pipeti üniversitesi oldu.
Farley, laboratuvarların ilk yapa- tekrar kullandığını söyledi ve müş-
cakları işin kullandıkları plastik mik- terilerinin pipetleri 25–40 kez tek- Strafor kutuları, pipet ucu kutuları
tarını azaltmak olduğunu söylüyor. rar kullanılabileceğini söyledi. ve su arıtma sistemlerinde kullanı-
Örneğin, bilim insanları eğer uy- lan kartuşlar da dahil olmak üzere
gunsa daha küçük şişeler veya tüp- Safavi, temizlik uçlarının zamanla diğer üniversiteler geri alma prog-
ler kullanabilir veya daha az malze- biyolojik tehlike atıklarıyla sonuç- ramlarına katılmaktadır. Tüm bu
Resim 1- Samantha Seah’ın, sosyal medya me kullanan ürünler alabilirler. lanan uçların sayısını azaltacağını malzemeler şirketler tarafından
kampanyasının bir parçası olarak paylaştığı
fotoğraf #LabWasteDay umuyor. Halen birçok pipet ucu, geri alınabilir veya farklı plastik
Genel olarak plastik tüketimini torbalandıkları, özel kutularda top- ürünlerde yeniden kullanılabilir
Twitter’da #LabWasteDay etiketi azaltmak isteyen bilim insanla- landıkları, otoklavlanan ve daha veya geri dönüştürülebilir.
rı, sıfır atık üreten bir tesise sahip
ile bu etkinliğe ve paylaşılan fotoğ- olan ya da ürünleri gönderirken sonra bertaraf edilmeleri için özel Kaynak: Cen.acs.org
ticari satıcılara gönderilen biyolojik
raflara ulaşabilirsiniz.