Page 5 - ChemLife Sayı 12

ATOM ÇAĞININ

BAŞLADIĞI GIZLI MERKEZ

Oak Ridge Ulusal Laboratuvarı 75. yıldönümünü kutluyor.

2
ABD’nin Knoxville bölgesi- alan kendisini diğerinden m ’lik bir alan. Bir diğeri ise, bilimsel başarı merkezi olarak
nin batısındaki ıssız vadide koruyordu. Manhattan projesinin kalut- kalmıştır. Şimdi ayrı bir tesis
çalışan çiftçiler Ekim 1942’de, rons’ına ev sahipliği yapan olan Y-12, hala bir ulusal
tarlalarına gidemeden geri 1943 sonbaharında ordu, va- Y-12, kalutrons’lar uranyumu güvenlik kompleksi olarak
dönmek zorunda kaldılar. diyi tam olarak kontrol altına izotopları ayırmak için tasar- duruyor, X-10 reaktörü de
Çünkü, ABD Ordusu Great almış ve daha önce görül- lanmış büyük mıknatıslardır. nükleer gücün doğuşuna hita-
Smoky Dağları’nın kenarın- memiş bir ölçekte dönüştür- Son olarak, eski bir çelik fab- ben bir anıt olarak kapatılmış
daki 17 km çapındaki alana müştür. Iki yıl içinde, 75.000 rikasına benzeyen, mütevazi ve korunmuştur. BİLİMSEL
tüm girişleri yasaklamıştı ve kişinin yaşadığı ve içerisinde bir demir yapı içinde, X-10 Aralık 2017’de yardımcı
ordu tüm bölge sakinlerine bilim adamları, askerler ve vardı. Italyan asıllı Amerikan laboratuvar direktörü olarak
topraklarını sonsuza kadar onların ailelerinin olduğu, fizikçisi Enrico Fermi, dünya- emekli olan James Roberto,
terk etmeleri için altı haftaları çitlerin ardında gelişen bir nın doğan ilk nükleer reaktö- “Savaşın sonunda dünyanın
olduğunu söyledi. Ikinci dünya topluluk ortaya çıkmıştı. rünün çalışır hale gelmesiyle en iyi nötron kaynağına sa-
savaşı artık Tennessee’ye Hatta aralarında gelecek- birlikte, uranyum çubukla- hiptik. Eugene Wigner (Nobel
gelmişti. teki ünlülerden bile vardı. rını yavaş yavaş nötronlarla ödüllü fizikçi ) güçlü bir vizyo-
Bölgedeki bir kafeteryadaki banyo yaptırarak ilk önce na sahipti. ABD, ticari bir nük-
Bölge, gizli Manhattan Proje- yöneticilerden Kentucky Fried neptünuma, daha sonra ilk leer güç endüstrisi kurmaya
si’nden sorumlu olan Briga- Chicken ( KFC )’nin kurucusu atom bombasının tasarımında çalışıyordu, yakıtlar ve ayırma
dier General Leslie Groves Harland Sanders. kullanılacak ilk gram plüton- kimyası için kullanılabilecek 5
tarafından askeri üs olarak yum miktarına dönüştüren bir reaktöre ihtiyaç duyuyor- kimya teknolojileri gazetesi I I www.chemlife.com.tr
seçildi. Vadiyi birkaç neden- Çalışanların çoğu gizli görev- kişi olarak oradaydı. du. Manhattan Projesi dışında
den dolayı seçmişti; uzaktay- lerini anlamadılar, fakat böl- hiç kimse nükleer reaktörler
dı, ancak iyi karayolu ve de- genin ölçeği onlara ne kadar SAVAŞTAN BARIŞA hakkında bilgi sahibi değildi.
miryolu bağlantılarına sahipti, önemli olduğunu gösteriyor- Bu yüzden Oak Ridge, nükleer
Amerikadaki “Büyük Buhran” du. Bölgede dünyanın en bü- Bugün, Oak Ridge Ulusal mühendisliği geliştirmeye,
sırasında devasa hidroelekt- yük binası yer alıyordu. K-25 Laboratuvarı (ORNL), Ameri- binlerce yeni nükleer mühen-
rik barajlar inşa edilmişti bu gaz difüzyon tesisi, uranyum ka’daki Enerji Bakanlığı tara- dise yardım etmeye ve hatta
nedenle güvenli bir elektrik zenginleştirme- fından yönetilen Amerika’nın ABD Donanması’nın nükleer
kaynağına sahipti. Daha da ye ayrılmış ulusal laboratuvar sistemi filosunu geliştirmesine yardım
önemlisi, vadinin birkaç 152.000 bölümündeki en büyük bilim etmeye yardımcı oldu.”
doğal sırt çizgisi ve enerji laboratuvarıdır. “Manhattan projesinin hemen
vardı, her Kuruluşundan bu yana geçen ardından nötron saçılımını da
bir 75 yılda, ORNL ABD’de bir geliştirdik, bu bizim ilk Nobel