Page 10 - ChemLife Sayı 21

eden liderliği için genellikle araştırmaları için farelerin diğerlerinin de deneyimini Bu çalışmayı, gazeteciler
“CRISPR Devrimi” olarak en küçük ayrıntıya kadar yansıtıyordu. konu ile ilgili yorumuma
adlandırılan şeylerin modellenebilmesi gibi başvurduklarında fark ettim.
önde gelenlerinden biri uygulamalarda dünya Genellikle yeni bir moleküler Ön baskıyı okuduktan
olmuştur. Adaptif bakteriyel genelindeki laboratuvarlar yöntemin tutması yıllar sonra ofis camımdan dışarı,
bağışıklıkta programlanabilir tarafından bu teknolojinin alır. Ancak 2012 yılı henüz San Francisco Körfezi’ne
ikili RNA kılavuzlu DNA hızlıca benimsenmesi beni bitmeden, yani meslektaşlarım doğru baktım ve bir sonraki
endonukleaz adlı 2012 tarihli çok etkilemişti. Bununla ve benim ilk çalışmamızı gazeteci, insan embriyoları
makalesinde, Doudna ve beraber, genom değiştirmek yayınlamamızın üstünden üzerinde yapılan bir çalışma
Emmanuelle Charpentier, için oldukça ulaşılabilir olan sadece birkaç ay geçmişken ile ilgili fikrimi sorarsa nasıl
programlanabilir gen bu teknolojinin felsefi ve bu genom düzenleme hissedeceğimi düşündüm.
düzenlenmesi için CRISPR / etik sonuçları üzerinde çok teknolojisinin farklı Ertesi gün sabah kahvaltısında
Cas9’un kullanılabileceğini düşünmekten kaçınmıştım. kullanımlarını açıklayan en az eşime “Bunun insanlar
öne sürenlerden ilkiydi. Temel Genom düzenlemenin örneğin 6 makale yayınlanmak üzere üzerinde denenmesi için ne
protein araştırmalarından tıbbi gelişmeler dışında gönderilmişti bile. kadar süre geçecek acaba?”
orak hücreli anemi, kistik kullanılıp kullanılmaması diye sordum.
fibroz, Huntington hastalığı gerektiği hakkındaki sorular 2013’ün başlarında, bu
ve HIV dahil hastalıklar için nesnellikten çıkmış, öznellik teknolojinin insan kök Bu arada, ileride onları
yapılan tedaviler için birçok batağına saplanıp kalmıştı hücrelerinin genomlarını mahvedebilecek genetik
araştırma grubu tarafından ki bu durum, benim alışmış düzenlemeyi ya da tüm sorunlarla karşılaşan
geliştirilmiştir .Doudna bilim olduğum kanıt temelli organizmayı (Zebra balığı) insanlardan e-postalar
BİLİMSEL
camiasında, birçok prestijli çalışmadan bir hayli uzaktı. değiştirmeyi mümkün kıldığını alıyordum. Örneğin 70 yaşına
ödül ve burs kazanarak Kendime böyle konuların anlatan çalışmalar, yaklaşan geldiğinde meme kanserine
biyokimya alanına yaptığı biyo-ahlakbilimciler tarafından tsunaminin habercisi oldu. yakalanma ihtimalini
temel katkılarından övgüyle ele alınması gerektiğini 2014’ün sonunda, bilim %60’a çıkaran BRCA1
bahsedildi. Ayrıca, 2015 söyledim. Herkes gibi bu insanları CRISPR-Cas9 mutasyonunu taşıdığını
yılında Charpentier ile birlikte teknolojinin imkanlarını yöntemini buğdayda böceğe öğrenen 26 yaşındaki bir
en etkili 100 zamandan kullanarak kendi bilimsel karşı dirençliliği artırmak kadının gönderdiği mesaj
biri seçildi ve diğer CRISPR çalışmalarıma devam etmek için, fare akciğerlerinde bazı vardı. Bu kadın meme ve
araştırmacılar yanında 2016 istiyordum. kromozom translokasyonları yumurtalıklarını aldırmayı
yılında Yılın Zamanı için sonucu oluşan kanserojen düşünüyordu ve CRISPR-
ikinci yılın başında olarak Ancak CRISPR-Cas9 etkiyi araştırmak amacıyla Cas9 teknolojisinin mümkün
adlandırılan bilim camiasının teknolojisinin hücre ve insanlarda kalıtsal kılacağı yaklaşımların onun
10
dışında da tanınmıştır. ve organizmaların tirozinemi hastalığına yol bu işlemi ertelemesi gerektiği
(wikipedia’dan özgün çeviri; değiştirilmesinde kullanıldığı açan mutasyonu yetişkin anlamına gelip gelmediğini
Murat bayındır) çalışma sayısı dağ gibi farelerde düzeltmek amacıyla merak ediyordu.
yığıldıkça, araştırmacıların bu kullandılar.
CRISPR: GENETIK BILIMINI teknolojiyi insanlarda kalıtsal Maymunlar üzerinde yapılan
KASIP KAVURAN GENOM değişimler yaratmak üzere Araştırmacılar Şubat çalışma ve hasta ya da
DÜZENLEME DEVRIMI insan yumurta, sperm veya 2014’te makak maymunu hasta yakınları ile kurduğum
embriyolarında kullanmak embriyo genomlarında temaslar, üzerimde bir yük
kimya teknolojileri gazetesi I I www.chemlife.com.tr
Devrim yaratan genom istemeleri kaçınılmaz tam olarak istedikleri oluşturdu. Her gün, CRISPR-
değiştirme teknolojisinin görünüyordu. 2014 değişimleri yapabildiklerini Cas9 kullanılarak yapılan
öncülerinden Jennifer baharında, bu teknolojinin gösterdiklerinde, CRISPR- araştırmaların açıklandığı
Doudna 2015 yılının yaratılmasında katkısı Cas9 yönteminin etik bir makale akını geliyordu.
kariyerinin en yoğun yılı bulunan biri olarak, bu etik olarak daha da karmaşık bir Gelen kutum araştırmacıların
olduğunu ve geçen süreçte soruların oluşturmak üzere potansiyeli olduğu iyice belli tavsiye veya işbirliği isteyen
neler öğrendiğini anlatıyor: olduğu fırtınanın dışında kalıp olmuştu. (Makak maymunları mesajlarıyla dolup taşıyordu.
kalamayacağımı düşünmekten insanlara genetik olarak Bütün bunlar, bu teknolojinin
Yaklaşık 20 ay önce uyumakta uyuyamıyordum. benzerliklerinden ötürü insan hayatı üzerinde ne
güçlük çekmeye başladım. insan genetik hastalıklarının kadar doğrudan bir etkisi
Ben ve çalışma arkadaşlarımın ARTAN HEYECAN modellenmesinde sıklıkla olacağını gösterirken, iş
CRISPR-Cas9 olarak kullanılırlar.) Embriyonun ortamı dışında tanıdığım
adlandırılan bir bakteriyel “Umarım oturuyorsundur, taşıyıcı anne rahmine insanlar -komşularım, uzak
sistemin diğer canlıların çünkü bu kadar iyi çalışması implantasyonu yöntemiyle akrabalarım, oğlumun sınıf
genomlarını değiştirmek inanılmaz.” yorumu üretilen maymunlar, yapılan arkadaşlarının ebeveynleri-
üzere kullanılabileceğini Aralık 2012’de CRISPR- genetik değişikliği yumurta büyük oranda durumdan
yayınlamamızın üzerinden Cas9 ile deney yapan bir ve sperm hücreleri de dahil habersizdi. İki farklı dünyada
neredeyse 2 yıl geçmişti. meslektaşımdan geldi. Bu olmak üzere birçok başka yaşadığımı hissediyordum.
yorum kendi laboratuvarımın hücresinde de taşıyordu. Bu
Kelebeklerin kanat ve o sonbaharda benimle da değişikliklerin gelecek 2014 yılının sonlarına doğru
modellerinin ve bitkilerin genom düzenleme teknolojisi nesillere aktarılabildiği iç huzursuzluğum, halka
değiştirilmesinden tutun hakkındaki heyecanlarını anlamına geliyordu. açık bir tartışma ortamı
da insan hastalıkları paylaşmak için iletişime geçen yaratılması konusundaki